19 mei hield Wim Kersten, voormalig EU-beleidsmedewerker voor GroenLinks en de Groenen een boeiend betoog in wijkcentrum de Plint in Leidschendam over de rol van de EU en de rol van Nederland binnen de EU bij klimaat- en energiebeleid. Na afloop leidde dit tot een levendige discussie.
Een goed klimaatbeleid slaagt alleen als alle Europese landen samenwerken en de handen ineen slaan. Ook voor onze energievoorziening is Europe belangrijk. De huidige harde opstelling van Rusland dwingt de EU eigen energiebronnen te vinden en minder afhankelijk te worden van de grillen van Poetin.
De EU is van levensbelang voor het Europese energie- en klimaatbeleid; dat leidt tot een groene, energiezuinige en diervriendelijke landbouw. Met als gevolg een beter klimaat en talrijke nieuwe banen.
Enkele feiten op een rij:
Markt en Munt zijn geregeld. Nu Milieu en Mens nog.
Doelstelling EU voor 2020 (vastgesteld in 2013):
- 20 % minder CO2 (t.o.v. 1990)
- 20 % duurzame energie
- 20 % energiebesparing
Wim introduceerde de Trias Energetica, hetgeen wil zeggen, ook in deze volgorde:
- Energiebesparing
- Duurzame energiebronnen
- Fossiele brandstoffen.
Ad 1. Energiebesparing. De slimste doelstelling, want elke m3 gas of kWh elektriciteit die NIET verbruikt wordt, is winst. Een volwassen boom spaart 10 airco's uit. De gloeilamp is in de ban gedaan ten gunste van spaarlampen en led-lampen. Het sluipverbruik kan gemakkelijk worden voorkomen door slimmere apparaten. Energiebesparing bij MKB!! (model voorbeeld Amsterdam)
EU-doelstelling (20% in 2020) moet worden vertaald in een Nationaal Energie Efficiency Actieplan. Nederland zet in op 16%, want de besparingsdoelstelling is niet bindend.
Ad 2. Duurzame energiebronnen: zon, wind, waterkracht, getijde-energie, aardwarmte, algenteelt.
Nederland is getuimeld van koploper tot rode lantaarndrager. Samen met Malta, Luxemburg en Verenigd Koninkrijk bungelen we onderaan. In 2013 haalden we 4,5 %, en dan nog omdat biomassa massaal wordt bijgestookt in kolencentrales (en verkocht als groene styroom).
DK zet in op 50% wind in 2020, DUI wil 50% uit wind en zon. Daaraan moeten we ons spiegelen.
Ad 3. Inzet van fossiele brandstof, voor het restant.
Aardgas (nog 20 jaar zelfvoorzienend), steenkool (vervuilend en afhankelijk) en olie (afhankelijk van derde landen).
Hier springt meteen een knelpunt in het oog: voor fossielen in Nederland was in 2012 € 5,4 miljard subsidie beschikbaar. Met andere woorden: kolencentrales draaien op subsidie. Voor DE was € 1 miljard beschikbaar, merendeels voor windparken.
Geen energiebelasting, goedkoop gas voor tuinders, enz.
Energie Unie
De actuele situatie rond Ukraine doet de roep om energiesolidariteit groeien. Met name Polen, Hongarije en de Baltische lidstaten draaien op Russisch gas. Gazprom of Kremlin kan of de prijs opjagen, of de levering stopzetten of allebei. De russische escapades zijn niet nieuw: in 2006 waren er problemen met Bulgarije, in 2007 met Ukraïne (afsluiting in de winter).
De europese energiezekerheid moet geborgd worden, via de koppeling van gasnetten en elektriciteits leidingen. Ook met betrekking tot duurzame energiebronnen. Op zonnige dagen produceren zonnepanelen de helft van de stroomvraag in Duitsland. Het overschot wordt geexporteerd. Voorbeeld Tata Steel.
Er is behoefte aan slimme netwerken en systemen om stroom op te slaan. Tussen Spanje en Frankrijk ligt slechts één elektriciteitsverbinding.
Uitgangspunt is: duurzame, veilige en betaalbare energie in Europa.
Energie akkoord - EA).
Moeizame onderhandelingen (onder leiding van de SER) tussen werkgevers, vakbonden, en natuur- en milieuorganisaties (samen 48 partijen). In totaal 159 maatregelen die uiteindelijk hun beslag moeten krijgen in 2020 of daarna.
Enkele krenten: 1,5% energiebesparing per jaar, Duurzame Energie 14% (in 2020) tot 16% (2023), sluiting van 5 verouderde kolencentrales per 1/1/2016. En alles bijeen de creatie van 15.000 fte banen (onduidelijk over welke periode). Volgens de IEA waren er in 2013 wereldwijd 6,5 miljoen banen in de DE-sector, waarvan de meeste in de windmolenindustrie.
EA is broodnodig om een consistent energie- en klimaatbeleid vorm te geven. Tussen 1996 en heden was er sprake van hap-snap-beleid. Stimuleringsregelingen werden prompt ingetrokken bij succes. Afwisselende regeringen deden te weinig, en Nederland raakte achterop. Dat kan nu veranderen, er is hoop.
Tot slot presenteerde Wim hoopvolle ontwikkelingen:
- veel gemeenten hebben zich uitgesproken voor een klimaalneutrale situatie in 2040-2045 en hebben klimaatprogramma’s opgesteld;
- een aantal sectoren streeft naar klimaatneutraliteit: NS, Schiphol, Unilever, de supermarkten, en zelfs voetbalstadions;
- De vliegende opkomst van energiecooperatieven: eigen energie eerst/ heft in eigen hand.
- Er wordt dus gewerkt op macro-niveau (EU), nationaal niveau en het micro-niveau: dus bij u thuis. De bal ligt ook bij u..... Dat heet geloof ik participatie-samenleving?
- Niet de vraag “Wat kan het land doen voor u?” maar “Wat kunt u doen voor het land?' (vrij naar JFK).
Olieprijs: In 1973 $3 per vat, nu $ 101 per vat.
Zonnepanelen: eerste commerciële paneel in 1954 € 200 miljoen, nu € 600 per stuk.Terugverdientijd toen: 11.000 jaar, nu: 7 à 8 jaar.
Bedankt Wim voor je boeiende betoog!
Marian Cornelissens, voorzitter GL Leidschendam-Voorburg a.i.